Jak odbudować mikrobiotę po cesarskim cięciu?

Dlaczego wsparcie jelit jest konieczne?

Mikrobiota przewodu pokarmowego to zespół mikroorganizmów zasiedlających głównie błony śluzowe jelit. Stanowi integralną część organizmu człowieka, a proces jej kształtowania trwa ok. 1000 dni i zaczyna się już w okresie prenatalnym.

Wśród czynników wpływających na mikrobiotę wymienia się m.in. sposób żywienia dziecka (karmienie piersią – mieszanki mlekozastępcze i późniejsza dieta dziecka), leki przyjmowane przez matkę w ciąży i przez dziecko we wczesnym dzieciństwie (zwłaszcza antybiotyki), stan zdrowia i odżywianie matki w okresie ciąży i laktacji, a także czynniki środowiskowe oddziałujące we wczesnym okresie życia (np. pobyt na oddziale intensywnej opieki medycznej, rodzeństwo, zwierzęta w domu, bliskość zwierząt gospodarskich, tereny zielone – uprzemysłowione) [1]. Szalenie ważny w tym kontekście jest też rodzaj porodu.

Noworodki urodzone siłami natury w pierwszej kolejności mają kontakt z mikrobiotą pochwy swoich matek (transfer wertykalny), w wyniku czego w składzie mikrobioty jelit dominują względnie beztlenowe bakterie Lactobacillus i Prevotella. W kolejnych miesiącach w przewodzie pokarmowym dziecka przewagę zyskują Bifidobacterium i Bacteroides, które mają prozdrowotny potencjał, namnażają się w bogatym w tlen przewodzie pokarmowym noworodka i stwarzają warunki do dalszej kolonizacji pożytecznymi bakteriami.

Inaczej jest przy cesarskim cięciu. W przypadku tego rodzaju porodu kształtująca się mikrobiota ma trudniejszy start, bo jej tworzenie zaczyna się od dominacji bakterii bytujących na skórze, m.in. Staphylococcus, Corynebacterium, Propionibacterium, które znane są jako patogenne, oraz w mniejszym stopniu Bifidobacterium i Bacteroides [2]. A to oznacza, że już w pierwszych dniach życia obserwowana jest dysbioza, czyli zaburzenie ilości, składu i funkcji mikrobioty jelitowej, co łączy się z wyższym ryzykiem występowania otyłości, chorób autoimmunologicznych, zapalnych chorób jelit czy zespołu jelita drażliwego.

Dowiedziono również, że porody zakończone cięciem cesarskim korelują ze wzrostem zachorowalności na alergię pokarmową i astmę w późniejszym okresie życia dziecka [2, 3].

Zadbaj o mikrobiotę maluszka!

Odpowiedni skład ilościowy i jakościowy mikrobioty ma bardzo duży wpływ na zachowanie dobrego zdrowia fizycznego i psychicznego. Bakterie przewodu pokarmowego syntetyzują witaminy i aminokwasy. Biorą też udział w transformacji kwasów żółciowych.

Mają również duże znaczenie w kontekście odpowiedzi immunologicznej: chronią organizm przed patogenami, aktywują produkcję sekrecyjnych immunoglobulin klasy A (a te stanowią pierwszą linia obrony) oraz indukują powstawanie połączeń międzykomórkowych, co stabilizuje barierę jelitową [4].

Co zatem można zrobić, by pomóc dziecku urodzonemu drogą cesarskiego cięcia odbudować mikrobiotę? Dużym wsparciem jest karmienie piersią. Kobiecy pokarm zawiera liczne bakterie o działaniu probiotycznym, a także oligosacharydy o właściwościach prebiotycznych, oporne na działanie enzymów trawiennych, które sprzyjają namnażaniu się bakterii. Dodatkowo pomocne mogą okazać się probiotyki. Wybór odpowiednich szczepów i produktów probiotycznych jest kluczowy. Nie wszystkie probiotyki są odpowiednie dla noworodków. Ze względu na delikatność układu pokarmowego niemowląt, ważne jest, aby wybierać probiotyki, które są bezpieczne dla dzieci i które zostały starannie przetestowane pod kątem bezpieczeństwa Dlatego warto sięgnąć po wieloszczepowy probiotyk, który można podawać od 1. dnia życia i który został przebadany klinicznie z udziałem noworodków i posiada certyfikaty bezpieczeństwa stosowania. Taki probiotyk można zacząć podawać zaraz po cesarskim cięciu.

Aktywne bakterie zawarte w probiotyku wieloszczepowym pomagają w utrzymaniu integralności delikatnej ściany jelit, która chroni organizm przed przedostawaniem się drobnoustrojów i szkodliwych substancji z przewodu pokarmowego do krwiobiegu. Do tego zdrowa mikrobiota konkuruje z patogennymi mikroorganizmami i utrzymuje ich liczbę w ryzach. To pomaga w zapobieganiu infekcjom i stanom zapalnym w przewodzie pokarmowym, tak poprzez bezpośrednią konkurencję między pożytecznymi i patogennymi drobnoustrojami, jak i poprzez stymulację produkcji przeciwciał i białek odpornościowych. Probiotyki wieloszczepowe wspierają też produkcję śluzu, który wyściela delikatne jelita maluszka. W śluzie znajdują się substancje niezbędne do prawidłowego trawienia pokarmu np. laktozy i tłuszczów. Prawidłowe trawienie i wchłanianie składników odżywczych umożliwia zdrowy i spokojny wzrost maluszka bez bólów brzuszka i dyskomfortu trawiennego.

Narodziny dziecka to wyjątkowe wydarzenie w życiu każdego z nas. Na dalszy plan wówczas schodzą wszystkie troski i zmartwienia. Musimy jednak pamiętać, że nowo narodzony maluszek potrzebuje naszego wsparcia, by móc zdrowo rosnąć i się rozwijać.

Bibliografia:

[1] Vandenplas Y., Carnielli V.P., Ksiazyk J. i wsp., Factors affecting early-life intestinal microbiota development. Nutrition 2020, 78: 110812.

[2] Yang I., Corwin E.J., Brennan P.A. et al., The infant microbiome. Implications for infant health and neurocognitive development. Nurs Rese. 2016, 65(1): 76–88.

[3] Liśkiewicz P. i wsp., Flora jelitowa a patomechanizm powstawania zaburzeń afektywnych, Psychiatry 2018, 15, 2: 70–76.

[4] Cukrowska B., Programowanie mikrobiotyczne a rozwój alergii – znaczenie probiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych, Postępy Neonatologii, nr 3 (27), 2020, 39–44.