Wspieraj, ale nie przeszkadzaj

Bakterie jelitowe pełnią w organizmie szereg istotnych funkcji, m.in. biorą udział w trawieniu pokarmów oraz syntetyzują niektóre witaminy, a także stymulacją układ odpornościowy. Nie ma już wątpliwości co do tego, że to od stanu jelit zależy nasze zdrowie. Nic zatem dziwnego, że rodzice w trosce o swoje dziecko chcą zrobić wszystko, by mikrobiom ich pociechy miał odpowiedni skład ilościowy i jakościowy.

Tworzenie się mikrobiomu to jednak proces, na który wpływ ma całe mnóstwo czynników. Niektóre z nich, jak choćby dieta i sposób odżywiania, są oczywiste, inne – jak np. rodzaj porodu czy przyjmowane leki – mogą budzić zaskoczenie.

Kiedy kształtuje się mikrobiom noworodka?

Przewód pokarmowy noworodka jest intensywnie zasiedlany bakteriami w chwili porodu. Nie bez znaczenia jest jego rodzaj. U dzieci urodzonych naturalnie dominują bakterie, które bytują w pochwie matki (zwłaszcza z rodziny Lactobacillus), z kolei u dzieci urodzonych drogą cesarskiego cięcia najliczniejsza jest kolonizacja bakterii skórnych matki i personelu szpitalnego (Streptococcus, Staphylococcus).

Nie bez znaczenia jest też sposób karmienia. W mleku matki dotychczas zidentyfikowano ponad 200 szczepów bakteryjnych[1], wśród których najważniejsze dla składu mikroflory są bakterie fermentacji mlekowej: Lactobacillus, Bacterioides oraz bakterie Bifidobacterium. To one właśnie wspomagają i modelują niedojrzały układ odpornościowy noworodka. Najwięcej jest ich w siarze, która charakteryzuje się bardzo dużą różnorodnością bakterii w porównaniu z mlekiem dojrzałym.

Jak wesprzeć kształtowanie się mikrobioty u dziecka?

Pierwsze dni życia mają więc kolosalne znaczenie dla składu mikroflory jelit. Nie zawsze mamy na nie wpływ, bo pamiętajmy, że cesarskie cięcie to operacja, którą wykonuje się z istotnych przyczyn.

Podobnie jest z karmieniem piersią. Zalet tego sposobu odżywiania jest całe mnóstwo, a fenomen kobiecego pokarmu nadal jest przedmiotem wielu badań. Niekiedy jednak nie jest to zadanie proste, stąd kobieta nie zawsze decyduje się karmić naturalnie. Jak wówczas wesprzeć proces kształtowania się mikrobiomu dziecka?

Z pomocą przyjść mogą probiotyki. W aptekach jest ich całe mnóstwo, jednak wybór odpowiedniego preparatu nie może być przypadkowy. Należy sięgnąć po probiotyk poddany badaniom klinicznym z odpowiednim składem i ilością bakterii probiotycznych

Bakterie dostarczane przy pomocy probiotyków wspomagają zasiedlanie mikrobioty jelitowej lub wspierają odbudowę prawidłowego mikrobiomu. Probiotyki wieloszczepowe wzmacniają bioróżnorodność w jelitach dziecka. Bioróżnorodność mikrobioty zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunek u dziecima pozytywny wpływ na odporność dziecka, a wspierając trawienie i wchłanianie składników odżywczychzmniejsza ryzyko pojawienia się kolki niemowlęcej i przyczynia się do prawidłowego rozwoju dziecka . Najważniejsze dla każdej mamy jest bezpieczeństwo maluszka, dlatego poszukujmy probiotyków wieloszczepowych, których bezpieczeństwo zostało potwierdzone w badaniach klinicznych z udziałem noworodków. Doskonały probiotyk powinien być też dopuszczony do stosowania od pierwszego dnia życia, również u dzieci urodzonych przedwcześnie.

Dla kształtowania się mikrobioty kluczowe są pierwsze 1000 dni życia. To w tym czasie następuje dynamiczna kolonizacja jelit dobrymi bakteriami. Warto robić wszystko, by wesprzeć je w tym procesie. A dlaczego to takie ważne?

Najnowsze badania wskazują związek zaburzeń mikrobioty jelit z chorobami cywilizacyjnymi, np. cukrzycą typu 2, otyłością i nadciśnieniem. Zwiększają też ryzyko wystąpienia zaburzeń układu sercowo-naczyniowego[2]. Dysbiozę jelitową obserwuje się też u dzieci z atopowym zapaleniem skóry, alergią. Towarzyszy nierzadko zaburzeniom psychicznym i neurorozwojowym.

Naukowcy wiele wiedzą już na temat mikrobioty, jednak wiele jest jeszcze do odkrycia. Z całą pewnością można powiedzieć jednak, że jej wpływ na kształtowanie się układu immunologicznego jest bardzo ważny, stąd warto zrobić wszystko, by wesprzeć proces tworzenia się mikrobiomu.

Czy wiesz, że…Termin "mikrobiota" po raz pierwszy użył Joshua Lederberg, amerykański genetyk i mikrobiolog, laureat nagrody Nobla. Postulował on, by w ten sposób określać zbiorowy genom wszystkich drobnoustrojów bytujących w ludzkim organizmie.

fot.: Adobe Stock

1000 pierwszych dni! Mikrobiom kształtuje się w ciągu pierwszych trzech lat życia. Dynamiczna kolonizacja jelit bakteriami następuje w chwili porodu, jednak zasiedlanie przewodu pokarmowego przez drobnoustroje ma miejsce już w trakcie życia płodowego.

fot.: Adobe Stock

Jelita – tu zaczyna się zdrowie. Najliczniejsza armia bakterii zasiedla nasz przewód pokarmowy. Kręte korytarze jelit zamieszkuje 10 razy więcej bakterii niż jest komórek w naszym organizmie. Ich łączna waga to ok. 2 kg. Zdecydowana większość mikroorganizmów zasiedla jelito grube.

fot.: Adobe Stock

Co wpływa na mikrobiom? Nie tylko rodzaj porodu i sposób karmienia mają istotny wpływ na kształtowanie się flory bakteryjnej jelit. Znaczenie ma też stosowanie leków (np. antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych), ale też higiena i szerokość geograficzna, w której żyjemy.

fot.: Adobe Stock

Bibliografia:

[1] Kotlińska A., Huras H., Źródła i rola mikrobioty mleka kobiecego. Przegląd literatury przedmiotu, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2017; 15 (2): 178–180

[2] Gałęcka M., Basińska A. M., Bartnicka A., Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 2, 50–59.